Υπάρχει κάποιος που να μην ξέρει τον Ηρακλή; Οι περισσότεροι μεγαλώσαμε διαβάζοντας ( ή βλέποντας) τους άθλους του. Ο τρομερός ήρωας της ελληνικής μυθολογίας προέκυψε μετά από μία (από τις πολλές) κουτσουκέλα του Δία με τη θνητή Αλκμήνη.
Από την κούνια του ακόμα έδειξε σε θεούς και ανθρώπους ότι δεν σηκώνει πολλά πολλά. Όσο ήταν μπέμπης, ο μύθος λέει ότι ήρθε αντιμέτωπος με τα «δώρα» της Ήρας, που έστειλε στην κούνια του 2 φίδια. Η κατάληξη για τα αντιπαθητικά ερπετά δεν ήταν καλή αφου τα στραγγάλισε και τα δύο! Και κάπου εκεί, μάλλον κατάλαβε ότι έχει ισχυρούς εχθρούς και ότι η ζωή του μόνο εύκολη δεν θα είναι…
Οι δυσκολίες ήταν κάτι που εν μέρει είχε επιλέξει. Όπως αναφέρει ο Ξενοφώντας, όταν ο Ηρακλής βρέθηκε σε ένα σταυροδρόμι, δύο κοπέλες πέρασαν από μπροστά του. Η πρώτη ήταν η Κακία που του έδειξε ένα δρόμο γεμάτο ευκολίες, ανέσεις και καλοπέραση αλλά που εν τέλει, ακολουθώντας τον θα έχανε το σεβασμό των ανθρώπων. Η άλλη κοπέλα ήταν η Αρετή, η οποία του μίλησε σταράτα: «Αν θέλεις να φας ψάρι, πρέπει να βρέξεις κώλο». Για να δοξαστείς και να σε τιμήσουν οι άνθρωποι, πρέπει να διαβείς δύσκολο δρόμο γεμάτο κακουχίες. Αν έμοιαζε λίγο στον πατέρα του, θα έπαιρνε και τις δύο κοπέλες, αλλά εκείνος προτίμησε το δρόμο της Αρετής κι ο δρόμος του ήταν όντως δύσβατος!
Η οικογενειακή ζωή του Ηρακλή!
Ο μικρός Ηρακλής μεγάλωσε. Βρέθηκε παντρεμένος με τη Μεγάρα και πατέρας 3 παιδιών. Η οικογενειακή ζωή όμως δεν κράτησε για πολύ αφού η Ήρα τον τρέλανε και τον οδήγησε να τους σκοτώσει και τους 4!
Ψάχνοντας λοιπόν τρόπο να εξαγνιστεί από το αποτρόπαιο έγκλημα, ο ήρωας των ηρώων έφτασε στο μαντείο των Δελφών και ο χρησμός του δόθηκε! “Θα υπηρετήσεις το βασιλιά των Μυκηνών για 12 χρόνια και θα φέρεις εις πέρας τους άθλους που εκείνος θα σου υποδείξει”.
Έτσι κι έγινε… Ο Ηρακλής ολοκλήρωσε τους 12 άθλους του, βρήκε τη γαλήνη που έψαχνε και προχώρησε τη ζωή του με τη δεύτερη σύζυγό του, τη Δηιάνειρα, η οποία έμελλε να τον στείλει μια ώρα αρχύτερα στον άλλο κόσμο.
Πέφτοντας θύμα της πλάνης που έστησε ο κένταυρος Νέσσος, η Δηιάνειρα έδωσε ένα δηλητηριασμένο χιτώνα στον Ηρακλή. Ο πόνος που του προκάλεσε ο χιτώνας, οδήγησε τον ήρωα σε τέτοιο σημείο που απλά μάζεψε ξύλα και έψαχνε κάποιον για να τα ανάψει και να τον ανακουφίσει (για να επιλέξει κάποιος να καεί ζωντανός, μάλλον ο χιτώνας προκαλούσε υπερβολικό πόνο…). Τελικά, η φωτιά άναψε από τα χέρια του Φιλοκτήτη.
Και τελικά, ο Αρετή δικαιώθηκε. Με το θάνατο του, ο Ηρακλής έγινε θεός. Ο Δίας τον πήρε στον Όλυμπο και του έδωσε για τρίτη του σύζυγο, τη θεά της νιότης, Ήβη. Οι φήμες λένε ότι μετά από τόσα καψόνια, ακόμα και η Ήρα μαλάκωσε μαζί του.
Κάπως έτσι λοιπόν, ο Ηρακλής έγινε θεός της δύναμης και η ιστορία του έφτασε στο σήμερα. Από τη ζωή του όμως, το πιο εντυπωσιακό μέρος είναι οι 12 άθλοι που ολοκλήρωσε με επιτυχία.
Ποιος από τους 12 άθλους του Ηρακλή είναι ο αγαπημένος σου;
Οι άθλοι του Ηρακλή
1) Το λιοντάρι της Νεμέας
Μεγαλωμένο από την ΄Ήρα, το λιοντάρι είχε για φωλιά μία σπηλιά σε ένα βουνό κοντά στη Νεμέα. Από εκεί, έκανε τη ζωή ανθρώπων και ζώων δύσκολη αφού δεν άφηνε τίποτα ζωντανό στο διάβα του.
Πριν να το αντιμετωπίσει, ο Ηρακλής προετοιμάστηκε αναλόγως φτιάχνοντας ένα ρόπαλο από τον κορμό μιας αγριελιάς. Έστησε το καρτέρι του έξω από τη φωλιά και δοκίμασε να το σκοτώσει από απόσταση (είπαμε ήρωας είναι, όχι χαζός να ρισκάρει τη ζωή του χωρίς λόγο). Τα βέλη που εκτόξευσε όμως, το μόνο αποτέλεσμα που είχαν ήταν να τσαντίσουν το μεγάλο μαλλιαρό πλάσμα που χύμηξε πάνω στον ήρωα. Η άμυνα του Ηρακλή στηρίχθηκε στο ρόπαλο που όντως πόνεσε κάπως το θηρίο και το έστειλε πίσω στη φωλιά του.
Τελικά, το λιοντάρι της Νεμέας δεν πήγε ούτε από βέλη ούτε όμως κι από το ρόπαλο. Ο Ηρακλής το σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια. Αφού είδε κι απόειδε μετά από πολύωρη μάχη, ο ήρωας έπνιξε το λιοντάρι αφού αυτό είχε μάθει από την κούνια του ακόμα.
Ο Ηρακλής έβγαλε με τα δόντια του το δέρμα του λιονταριού (τη γνωστή σε όλους μας “λεοντή”) και έκτοτε τη χρησιμοποιούσε ως πανοπλία.
2) Η Λερναία ύδρα
Παιδί του Τυφώνα και της Έχιδνας, η Λερναία Ύδρα ήταν ένα αθάνατο τέρας που ζούσε σε ένα βαλτότοπο στην περιοχή Λέρνη. Στο δεύτερο άθλο, η δυσκολία για τον Ηρακλή δεν ήταν μόνο μία αφού για κάθε κεφάλι που έκοβε, ξεφύτρωναν άλλα δύο.
Έχοντας στο πλευρό του τον ανιψιό του Ιόλαο που έκαιγε την πληγή κάθε κομμένου κεφαλιού, τελικά το πλάσμα έμεινε μόνο με ένα κεφάλι, το αθάνατο. Όταν έπεσε και αυτό, ο Ηρακλής φρόντισε να μην ξαναζωντανέψει θάβοντας το βαθιά στη γη.
Ο γιος του Δία αξιοποίησε το αίμα της Λερναίας Ύδρας. Βουτώντας τα βέλη του στο γεμάτο δηλητήριο αίμα, τα έκανε θανατηφόρα.
3) Το ελάφι της Κερύνειας και η αιχμαλωσία του από τον Ηρακλή
Όταν ο Ευρυσθέας είδε ότι ο Ηρακλής τα κατάφερε με τη Λερναία Ύδρα, αποφάσισε να ανεβάσει τη δυσκολία και να παίξει ύπουλα. Του ζήτησε να αιχμαλωτίσει το ελάφι της Κερύνειας. Ένα ελάφι τόσο γρήγορο που δεν το πιάνει ούτε θεός ούτε άνθρωπος. Κι ένα ελάφι που το έχει υπό την προστασία της η θεά Άρτεμις.
Ο Ευρυσθέας θα έβγαινε νικητής αφού αν ο Ηρακλής δεν τα κατάφερνε, δεν θα εκπλήρωνε το χρησμό που είχε λάβει αλλά και αν τα κατάφερνε, θα τσάντιζε τη θεά Άρτεμη.
Η καταδίωξη ξεκινά. Ένα χρόνο αργότερα το ελάφι έχει φτάσει στη γη των Υπερβορείων, κοντά στον αρκτικό κύκλο. Κουρασμένο πλέον, σταματά για να πιεί νερό και τότε ο Ηρακλής το ακινητοποιεί και το φέρνει πίσω στην Ελλάδα.
Ο άθλος όμως δεν σταματά εδώ. Σαν να μην έφτανε η τρεχάλα που είχε ρίξει ένα χρόνο, τώρα έχει να αντιμετωπίσει την οργή της Αρτέμιδος που είχε μάθει τι συνέβη και από την άλλη, είχε τον Ευρυσθέα που ήθελε το ελάφι για τον κήπο του.
Ο ήρωας όμως εκτός από μπράτσα, είχε και μυαλό. Παρουσίασε το ελάφι στο βασιλιά των Μυκηνών αλλά πριν του το παραδώσει, το άφησε ελεύθερο. Έτσι εκπλήρωσε τον άθλο και ταυτόχρονα κατεύνασε την οργή της θεάς που είδε το αγαπημένο της ζώο να ξανατρέχει ελεύθερο.
4) Ο Ερυμάνθιος Κάπρος
Στον τέταρτο άθλο του, ο Ηρακλής έπρεπε να πιάσει ζωντανό τον Ερυμάνθιο κάπρο, ένα άγριο πλάσμα που τραμπούκιζε ανθρώπους, κενταύρους και λοιπά πλάσματα στην περιοχή της Ψωφίδος και του Λασιώνα στην Πελοπόννησο.
Ο ήρωας γνώριζε πως αν του κάνει κατά μέτωπο επίθεση, δεν είχε πολλές πιθανότητες να τη βγάλει καθαρή αφού ο αγριόχοιρος θα τον σφάγιαζε με τα δόντια του. Έτσι αποφάσισε να τον παραπλανήσει: οδήγησε τον κάπρο στο Φαράγγι της Φολόης και τον παγίδευσε σε ένα σημείο που είχε κλείσει από πριν με δίχτυ.
Κοιτώντας αλληγορικά τον συγκεκριμένο άθλο, ο Ηρακλής, είναι η προσπάθεια του πολιτισμού που δαμάζει την ορμητική δύναμη της φύσης. Οι χείμαρροι αντί να καταστρέφουν και να προκαλούν πλημμύρες με χειμάρρους, πλέον είναι χρήσιμοι και αρδεύσιμοι.
5) Οι στάβλοι του Αυγεία και ο καθαρισμός τους από τον Ηρακλή
Αν έχεις ένα στάβλο με 3.000 βόδια και δεν τον έχεις καθαρίσει για πολλά (ίσως και 30) χρόνια, όταν αποφασίσεις να τον καθαρίσεις δεν λες ότι πρόκειται απλά για φασίνα. Για την ακρίβεια, το λες άθλο. Ειδικά αν δεσμευτείς να το κάνεις μέσα σε μία μόλις ημέρα!
“Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο” είπε ο Ηρακλής όπως αναφέρουν έγκυρες δημοσιογραφικές πηγές. Πήγε λοιπόν κι έσκαψε δύο χαντάκια στα θεμέλια των στάβλων. Στη συνέχεια έστρεψε τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού προς τα χαντάκια κι έτοιμοι οι στάβλοι! Δεν θα σχολιάσουμε το πόση μπίχλα είχε μαζευτεί για να χρειάζονται δύο ποτάμια…
Τα ορμητικά νερά παρέσυραν όλη την κοπριά, καθάρισαν τους στάβλους κι έβγαλαν τον Ηρακλή… ασπροπρόσωπο με έναν ακόμα ολοκληρωμένο άθλο!
6) Οι Στυμφαλίδες Όρνιθες
Μπορεί να ακούμε “όρνιθες” και να σκεφτόμαστε κοτόπουλο με πατάτες στο φούρνο αλλά όταν μιλάμε για ανθρωποφάγα πουλιά με χάλκινα ράμφη, νύχια και φτερά, δεν μπορούμε να τις πούμε ακριβώς άκακα πουλερικά.
Οι Όρνιθες που είχαν βρει καταφύγιο στην πυκνή βλάστηση της λίμνης Στυμφαλίας στην ορεινή Αρκαδία, απειλούσαν ανθρώπους, κοπάδια και σοδειές.
Έχοντας ως δώρο από τη θεά Αθηνά δύο χάλκινα κρόταλα, ο Ηρακλής κατάφερε τελικά να τρομάξει τα πτηνά και στη συνέχεια να σκοτώσει τα περισσότερα με το τόξο του. Όσα γλίτωσαν, έφτασαν στο νησί του Άρεως όπου τα αντιμετώπισαν αργότερα οι Αργοναύτες, όταν όδευαν προς την Κολχίδα.
7) Ο Ταύρος της Κρήτης
Ο Ταύρος της Κρήτης ήταν δημιούργημα του θεού Ποσειδώνα. Ο βασιλιάς Μίνωας είχε τάξει στον Ποσειδώνα ότι θα θυσίαζε ό,τι έβγαινε από τη θάλασσα. Το να αναδύεται όμως ταύρος από τη θάλασσα δεν είναι σύνηθες φαινόμενο. Ο Μίνωας ενθουσιάστηκε τόσο που αθέτησε την υπόσχεση που είχε δώσει.
Ως αντίποινα, ο Ποσειδώνας μετέτρεψε τον ταύρο σε ένα μανιακό πλάσμα που προκαλούσε τεράστιες καταστροφές σε όλη τη λεβεντογέννα Κρήτη. Αυτό το πλάσμα, έπρεπε να τιθασεύσει ο Ηρακλής στον έβδομο άθλο του. Και επειδή δεν ήταν αρκετά δύσκολο έως τώρα, για να θεωρηθεί ολοκληρωμένος ο άθλος, το ζώο έπρεπε να δαμαστεί, όχι να σκοτωθεί.
Ο μυθικός ήρωας χρησιμοποιώντας ένα δίχτυ, εν τέλει κατάφερε να φυλακίσει το πλάσμα και να το μεταφέρει έως τις Μυκήνες για να αποδείξει στον Ευρυσθέα την επιτυχία του.
8) Τα άλογα του Διομήδη
Όταν τα άλογα ανήκουν στο γιο του θεού του πολέμου, Άρη, παύουν να είναι τα εντυπωσιακά πλάσματα που όλοι θαυμάζουμε. Τα άλογα του Διομήδη είχαν χάλκινα σαγόνια και τρέφονταν με τους άτυχους ξένους που ναυαγούσαν στις ακτές της Θράκης, το βασίλειο του Διομήδη.
Στον όγδοο άθλο του, ο Ηρακλής έπρεπε να αιχμαλωτίσει τα όντα αυτά για λογαριασμό του Ευρυσθέα. Κι ενώ η αιχμαλωσία τους έγινε με ευκολία, η συνέχεια είχε ζόρια… Ο στρατός του βασιλιά επιτέθηκε στους συντρόφους του Ηρακλή που είχαν πάει για να τον βοηθήσουν κι έτσι ο ήρωας έπρεπε να κάνει το θαύμα του πάλι!
Ακολουθώντας λίγο-πολύ την τακτική που είχε ακολουθήσει και με τους στάβλους του Αυγεία, ο Ηρακλής έσκαψε ένα χαντάκι για να πλημμυρίσει την πεδιάδα. Για να μην πνιγούν, οι στρατιώτες τράπηκαν σε φυγή και σώθηκαν. Ο Διομήδης όμως δεν είχε την ίδια τύχη. Πριν ξεκινήσουν το ταξίδι τους προς τις Μυκήνες, τα άλογα κατασπάραξαν το βασιλιά της Θράκης χωρίς ίχνος συναισθηματισμού.
9) Η ζώνη της Ιππολύτης
Όταν η κόρη ζητάει, ο μπαμπάς τρέχει… Έτσι έγινε και με την Αδμήτη, κόρη του Ευρυσθέα που είχε βάλει στο μάτι τη ζώνη της ξακουστής βασίλισσας των Αμαζόνων. Η μόνη διαφορά σε αυτή την ιστορία είναι ότι τελικά δεν έτρεξε ο μπαμπάς της αλλά ο Ηρακλής.
Μαζί με μια μεγάλη παρέα συντρόφων, ο Ηρακλής έφτασε στη Θεμίσκυρα, την πρωτεύουσα της χώρας των Αμαζόνων, στην ανατολική Μικρά Ασία. Όλα θα πήγαιναν ρολόϊ αφού η Ιππολύτη είχε όλη την καλή διάθεση να βοηθήσει τον Ηρακλή παραχωρώντας τη ζώνη. Δεν είχε όμως και η Ήρα την ίδια διάθεση…
Βλέποντας ότι ο άθλος θα γινόταν ταξίδι αναψυχής, η Ήρα άρχισε να ξεσηκώνει τις υπόλοιπες αμαζόνες διαδίδοντας ότι η αντροπαρέα απ’ τις Μυκήνες έχει σκοπό να απαγάγει την βασίλισσά τους.
Η μάχη που ακολούθησε (γιατί προφανώς δεν μπορεί να επιλυθεί κάτι με τη συζήτηση…) ήταν αιματηρή και οι απώλειες πολλές. Ο Ηρακλής ωστόσο κατάφερε να γυρίσει πίσω έχοντας τη ζώνη.
10) Τα βόδια του Γηρυόνη και η αρπαγή τους από τον Ηρακλή
Σε αντίθεση με τους προηγούμενους άθλους, εδώ το κεντρικό θέμα δεν είναι ούτε ανθρωποφάγο, ούτε έχει χάλκινα σαγόνια. Τα βόδια είναι βόδια. Ο Γηρυόνης από την άλλη, είναι ένα πλάσμα με τρία σώματα και δύο φύλακες για το κοπάδι του.
Ο πρώτος ήταν ο Ευρυτίωνας, γιος του θεού Άρη (χρειάζεσαι κάτι περισσότερο για να τρομάξεις;). Ο δεύτερος φύλακας, ο Όρθρος ήταν ένα φιλικότατο σκυλάκι (#not) με 2 σκυλίσια κεφάλια και 7 επιπλέον κεφάλια φιδιού.
Για άλλη μια φορά, κάτι έπρεπε να στραβώσει… Ο Ηρακλής εξουδετέρωσε και τους δύο φύλακες, αλλά ο Γηρυόνης ενημερώθηκε για την απόπειρα απαγωγής του κοπαδιού του πριν προλάβει να φύγει ο Ηρακλής.
Οι δύο άντρες ήρθαν αντιμέτωποι αλλά από απόσταση. Ο Γηρυόνης έπεσε από τα βέλη του Ηρακλή πριν προλάβει να τον πλησιάσει περισσότερο.
Στο δρόμο της επιστροφής, ο Ηρακλής αντιμετώπισε διάφορα εμπόδια όπως όταν η Ήρα κατάφερε να κάνει το κοπάδι να σκορπίσει. Από τη λίμνη Αμβρακία στην Αιτωλοακαρνανία, ο ήρωας έφτασε μέχρι τη Θράκη για να καταφέρει να μαζέψει τα περισσότερα βόδια που τελικά παρέδωσε στον Ευρυσθέα.
11) Τα μήλα των Εσπερίδων
Στον προτελευταίο του άθλο, ο Ηρακλής ανέλαβε να προσκομίσει στον Ευρυσθέα τα χρυσά μήλα που βρίσκονταν στον κήπο των Εσπερίδων. Πριν καν φτάσει στον κήπο, ο ήρωας μας (λες και δεν είχε κάνει ήδη πολλά), απελευθέρωσε τον Προμηθέα. Ναι, της γνωστής οικογενείας! Αυτόν που έδωσε στους θνητούς το δώρο της φωτιάς. Αυτόν που είχαν τιμωρήσει οι θεοί δένοντας τον σε ένα βράχο με έναν αετό να πετάει από πάνω του και να του τρώει κάθε μέρα το συκώτι.
Ο Προμηθέας λοιπόν, συμβούλεψε τον Ηρακλή να μην μπει αυτοπροσώπως στον κήπο (χωρίς να ξέρουμε το λόγο δυστυχώς). Έτσι, ο θεός της δύναμης απευθύνθηκε στον Άτλαντα. “Θα κρατήσω για λίγο τη γη κι εσύ θα μπεις και θα μου φέρεις τα μήλα” ήταν το deal. Ο Άτλαντας όμως γλυκάθηκε και δεν ήθελε να γυρίσει πίσω στο αιώνιο μαρτύριο του.
Θα άφηνε τον Ηρακλή να κουβαλάει το φορτίο του αν ο ήρωας μας εκτός από μπράτσα δεν είχε και μυαλό, όπως έχουμε ξαναπεί. “Οκ, άμα θες να φύγεις, φύγε” του είπε, “αλλά πριν φύγεις, κράτησε για ένα τελευταίο λεπτό τη γη για να φτιάξω ένα μαξιλάρι και να είμαι άνετος όσο στηρίζω όλο τον πλανήτη στην πλάτη μου”.
Ήταν προφανές (σε όλους εκτός από τον Άτλαντα) ότι πρόκειται για ένα τέχνασμα προκειμένου το βάρος του πλανήτη να επιστρέψει στον αρχικό του κουβαλητή. Πριν προλάβει να καταλάβει τι είχε συμβεί, ο Άτλαντας έμεινε με τον πλανήτη στο χέρι κι ο Ηρακλής γύρισε με τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων στον ξάδερφό του και βασιλιά των Μυκηνών, έχοντας μόνο έναν άθλο ακόμα για να βρει την εξιλέωση.
12) Ο Κέρβερος
“Χμμμ… τι παράλογο θα μπορούσα να ζητήσω που δεν το έχω ζητήσει έως τώρα;” σκέφτηκε ο Ευρυσθέας και ξαφνικά του ήρθε η έμπνευση. “Στο δωδέκατο και τελευταίο σου άθλο, θα πρέπει να μου φέρεις τον Κέρβερο, ζωντανό”, είπε στον Ηρακλή κι εκείνος ξεκίνησε το ταξίδι του στον κάτω κόσμο.
Ο Κέρβερος ως φύλακας του Άδη, δεν ήταν ένα φιλικό σκυλάκι που θα γύριζε κοιλίτσα στον Ηρακλή για να τον χαϊδέψει. Και τρία κεφάλια είχε και ουρά που κατέληγε σε κεφάλι δράκου είχε! Δεν πήρε τη θέση του φύλακα έτσι τυχαία…
Στον κάτω κόσμο ο Ηρακλής μίλησε απευθείας με τον Άδη και του εξήγησε τι κάνει εκεί όντας ζωντανός και γιατί χρειάζεται τον Κέρβερο. Στην αρχή ο Άδης τσαντίστηκε. Ενας ζωντανός είχε το θράσος να πάει στο βασίλειο του. Με τη μεσολάβηση της Περσεφόνης όμως που δεν ήθελε να πάθει κακό ο αδερφός της (και οι δύο ήταν παιδιά του Δία), ο Άδης συμφώνησε. “Αν μπορέσεις να τον πιάσεις, παρ’ τον” είπε στον Ηρακλή.
Μετά από αρκετό κυνηγητό, ο Ηρακλής κατάφερε να πιάσει το γλυκό πλασματάκι. Το ζάλισε σφίγγοντας του το λαιμό και τελικά το αλυσόδεσε. Όταν έφτασε πίσω στις Μυκήνες, ο Ευρυσθέας τρόμαξε τόσο που το ξανάστειλε πίσω στον Άδη χωρίς δεύτερη σκέψη. Ο Ηρακλής όμως μόλις είχε ολοκληρώσει με επιτυχία και τον τελευταίο του άθλο.
